Yapılaşma ve kentsel dönüşüm çalışmalarının hız kazandığı ülkemizde binaların engelli bireylerin beklentileri ve ihtiyaçlarına ne kadar uygun olduğu sorusu akıllara geliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2002 yılında yayınladığı verilere göre Türkiye nüfusunun yüzde 12,29’u en az bir özre sahip… Oturdukları bina ve konutların engellerine uygun olmadığını düşünen bireyler ise bu nüfusun yüzde 66,3’ünü oluşturuyor. Peki engelli bireyler bir binadan, siteden neler bekliyor, dünya standartlarına göre engelli bireyler nasıl yapılarda ikamet etmeli” insaatnoktasi.com’dan Gözde Bekir bu sorunun yanıtını araştırdı.
BİNA GİRİŞLERİNDE ENGELLİ RAMPASI ZORUNLU
Türk Standartları’nın 9111 sayılı bildirimine göre engelliler ve hareket kısıtlılığı bulunan kişiler için binalarda ulaşılabilirlik açısından bazı önemli kriterler belirtilmiş. Yapılan son düzenlemelerle birlikte bina girişlerinde “engelli rampası” yer alması bu uygulamalardan sadece biri… Üstelik binalarda “engelsiz erişim”in son kata dek sürmesi de yönetmeliklerle belirlenmiş durumda… Binalara girme, kullanma ve tahliye etme hem engelli bireyler hem de aileleri için güvenli ve rahat olmalı… Engelli bireyler diğer tüm bina sahipleri gibi aynı girişi kullanmalı… Basamaksız veya engelsiz, geniş açıklıklar, iyi işaretlemeler, yeterli manevra alanları, aydınlatmalar ve iyi görsel zıt renklendirmeler yapılmalı… Yangına karşı güvenli asansörler basamaksız ve engelsiz olarak planlanmalı… Bina girişleriyle ilgili olarak TS 12576’da bina girişlerinin hemzemin olması ile ilgili düzenlemelere yer verilmiş. Buna göre bina ana girişlerinde yaya yolunun zemin kaplamasından ayrı olarak 1,25 m x 1,25 m ebadında görme engellilerce algılanabilir dokuda ayrı bir zemin kullanılmalıdır. Sitelerde ise bahçe bağlantı yolu üzerinde görme engelliler için 50 cm genişliğinde ayrı bir yürüme şeridi yapılmalıdır. Yaya kaldırımları binaların garaj girişine rastlayan yerlerde taşıt yolu kenar şerinden 3 cm yüksekte olacak şekilde alçaltılmalıdır.
NET GENİŞLİK EN AZ 90 CM OLMALI
TS 9111, binaların en az bir girişine engelsiz giriş olanağı sağlanması konusundaki standartları belirlemiş durumda… Buna göre ulaşılabilir güzergah noktaları en az 90 cm eninde olmalı ve burada yer alan rampaların eğimleri yüzde 8’den fazla olmamalı. 15 cm’den daha yükseğe çıkan rampaların her iki yanına da korkuluk eklenmeli ve korkuluklar rampa düzeyinden 90 cm yükseklikte olmalıdır. Ulaşılabilir bir güzergahta eğim yüzde 5’ten daha dik olmamalı, eğim yüzde 5’i aşarsa bir rampa veya bordür rampası düzenlenmelidir. Rampa yüzeyleri sert, kaymaz ve düzgün olmalıdır. Görme engelli ya da az gören bireylerin kullanacağı giriş yolları üzerinde yüksekliği 2,03 mt’den alçak olan aydınlatma elemanı ya da sarkan tabela gibi donatıların binalarda yer alamaması gerekiyor. Yine kot farkı oluşturan merdivenlerde korkuluk düzenlemeleri de bu bağlamda ihmal edilmemeli…
İÇ KAPILAR KORİDORA DİK OLARAK AÇILMALI
Engelli bireylerin daire içerisindeki refahlarını sağlama noktasında iç kapılar önemli bir yere sahip… Camdan yapılmış ve cam takılmış kapılar risk teşkil etse de göz seviyesinin biraz altında renkli bir bant veya çerçeve ile işaretlenmeleri görme engelli bireyler açısından büyük öneme sahip… Yine görme engelli bireylerin odaları rahat tanıyabilmesi için kapı üzerlerine yerden yüksekliği kapı kolu hizasında olan kabartma harf veya rakamlar kullanılmalı. Kapılar açıldığı zaman kapı net genişliği iç kapılarda 90 cm, bağımsız bölüm kapılarında ise 1 metreden az olmamalı… Kapı net yüksekliği için ideal uzunluk ise asgari 2,1 metre… Kapılarda eşiklerin olmaması da engelli bireyler için tercih sebebi… Ellerini kullanamayan bireyleri de göz önünde bulundurarak kapılarda tek elle kullanılabilecek, anahtar ve kilit gerektirmeyen kulplar tercih edilmeli. Bunun için ideal tasarım ise “U” biçimli kulplar ve itmeli kollu aksamlar…
PENCERELER KOLAY AÇILMALI
Görme bozukluğu olan bireyler de göz önünde bulundurularak pencerelerin göz kamaştırıcı ışığa maruz kalmayacak şekilde planlanması gerekmektedir. Az gören engellilerin cama çarpmalarını önlemek amacıyla pencerenin altına yüksekliği en az 15-20 cm olan bir parapet(pencere altı duvar)yapılması gerekiyor. Yine tekerlekli sandalye kullanan bireylerin dışarıyı rahatça görebilmeleri için bu parapetin yerden en fazla 80 cm yüksekte olması şart… Pencerelerin rahatça açılıp kapanması içinse 22,2 N’dan fazla kuvvet gerektirmeyen kepenk ve storlar tercih edilmeli…
ÖNCÜLÜĞÜNÜ NEF YAPTI
Ülkemizde ve inşaat sektöründeki ilk “Engelsiz Ev” projesi Nef Yapı tarafından hayata geçirildi. Nef Flats Levent 163’te hayata geçirilen proje konusunda uzman akademisyenler, doktorlar, engelli ve rehabilitasyon danışmanlarının desteği ile tasarlanarak üretildi. Bu dairede fiziksel bir engellinin sadece kendi imkanlarıyla engelsiz yaşayabileceği bir ev yaratıldı. Tekerlekli sandalye ile rahat dolaşımın sağlandığı projede mutfak tezgahından beyaz eşyalara, tuvalet ve duştan banyoya dek tüm ürünler engelli bireylerin rahatça ulaşabileceği seviyeye indirildi. Odalarda bulunan 5 ayrı acil/uyarı alarm sistemi, resepsiyona giden sinyal sayesinde tüm kapıların kendiliğinden açılmasını sağlandı.
SAYISI ARTMALI
Ülkemizdeki engelli bireylerin nüfusa oranı göz önünde bulundurulduğunda engelli bireylere yönelik konutlar ve yaşam alanları yapmanın önemi bir kez daha ön plana çıkıyor. İnşaat sektöründeki büyük bir eksiklik olarak görülen engellilere yönelik projelerin artması hem müteahhitlerimizin başarısını hem de ülkemizin bu konudaki hassasiyetini bir kez daha gösterecektir. Ayrıca ülkemizdeki engellilere yönelik proje ve yaşam alanlarının azlığı bu konuda hassasiyet gösteren firma ve müteahhitleri rekabet ortamında da bir çıta yukarı çıkaracaktır.
Comments
No comment yet.