Günümüzde nüfusun hızla artması ve mevcut kaynakların tükenmeye başlaması beraberinde atık sorununu ortaya çıkarmıştır. Kullanılmış hammaddenin yeniden kullanılması ve geri dönüşüme kazandırılması gibi katı atık yönetimi üzerinde hızlandırılmış çalışmalar devam etmekte ve yaygınlaştırılmaktadır. İnşaat sektörü de bilindiği üzere hammaddenin en çok tüketildiği sektörlerin başında yer almaktadır. Harcanan enerji, emisyonlar ve kullanılan malzeme mümkün olduğunca ekonomik sınırlar içerisinde tutulmaya çalışılmaktadır.
Bilindiği üzere ülkemizde birçok mermer ocağı vardır ve çok zor şartlar altında gerek doğal yapıyı bozarak gerekse büyük enerji sarfiyatı, işçilik ve ekonomik yönden incelik gerektiren şartlardan elde edilmektedir. Afyon – İscehisar’da bir mermer ocağından alınan atık agregalar, asfalt kaplamada kullanılmıştır.
Esnek ve rijit kaplamanın %95’i agregadan oluşmaktadır. Bu da yaklaşık 32200 kg agrega demektir. Bir mermer ocağında ise bölgenin jeolojik özelliklerine bağlı olarak çıkarılan malzemenin %40-60’ı atık mermer olarak nitelendirilmekte ve yaklaşık 86000 m³’e tekabül etmektedir. Agrega ihtiyacını atık mermerle kapatabilir miyiz sorusu oluşmaya başlamıştır.
Bir üstyapı tasarlanırken malzeme kalitesinin aşınma tabakasında trafik yüküne direkt maruz kaldığında en fazla olması istenir. Cilalanmaya karşı direnç ve sürüş güvenliği açısından yeterli kayma yüzeyi oluşturmalıdır. Temel ve alt temelde ise malzemenin mekanik özelliğinin gerilmeler azalarak ilerlediğinden çok yüksek olmasına gerek duyulmaz. Araştırmalarda elde edilen verilerde mermerin cilalanma direncinin düşük oluşundan dolayı aşınma tabakasında kullanılmasının uygun olmadığı ancak binder, temel ve alt temelde kullanılarak hem geri kazanılmış malzemenin değerlendirilmesi hem de ekonomik agrega seçimi yapabilmek mümkün olmaktadır. Henüz araştırılma aşamasında olan atık mermerin; standart üretilen bitümlü sıcak karışım asfalta göre yorulma ömrünün %45 daha düşük olduğu da tespit edilirken, yollarda en büyük sorunlardan biri haline gelen donma – çözünme kaybı daha yüksek olduğuna varılmıştır. Ayrıca atık mermerden üretilen agregalarla üretilen numunelerin stabilitesinin en az kireçtaşı kökenli kayaçlardan üretilen asfalt kaplamalar kadar yüksek olduğu bulunmuştur.
Çalışma kapsamında yapılan deneyler ile atık mermerden üretilen agregaların şartname sınırları içerisinde kaldığı, düşük ve orta trafik hacimli asfalt kaplamalarının binder tabakalarında kullanılabileceği görülmüştür.
İnşaat Mühendisi Berna YILDIRIM
Comments
No comment yet.