Üç yıldan uzun bir süre önce, Şubat 2022'de, Ukrayna ve Türkiye hükümetleri uzun zamandır beklenen Serbest Ticaret Anlaşmasını (STA) imzalayarak 15 yıllık ticaret müzakereleri maratonunu sonuçlandırdı. Ancak Mayıs 2025 itibariyle anlaşma Ukrayna'nın Verkhovna Rada'sı (Ukrayna'da devlet iktidarının tek yasama organı) tarafından nihai olarak onaylanmayı beklerken, Türkiye anlaşmayı Ağustos 2024'te onayladı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy, 13 Mart'ta Türk iş dünyası temsilcileriyle yaptığı görüşmede, Ukrayna'nın STA'yı Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yaklaşan ziyareti sırasında onaylamaya hazır olduğunu belirtti.
STA'nın hükümlerine göre Türkiye, Ukrayna tarafından ihraç edilen toplam malların %95'i üzerindeki gümrük vergilerini kaldıracak. Ayrıca 1.348 ürün grubuna tarife kotası veya indirimli tarife uygulanacak. Bunun karşılığında Ukrayna pazarı %99.6 oranında Türkiye'ye açık hale gelecek.
Türkiye'deki Ukrayna malları için ortalama gümrük vergisinin %28.9'dan %10'a, Ukrayna'daki Türk malları için ise %5'ten %0.5'e düşmesi bekleniyor. Türkiye'nin ortalama gümrük tarifesi Ukrayna'nınkinden yaklaşık altı kat daha yüksek olduğundan, bu indirim Ukrayna mallarını Türkiye pazarında daha rekabetçi ve uygun fiyatlı hale getirecek ve Ukraynalı üreticilere 85 milyonluk bir pazara erişim imkanı sunacaktır.
Önemli bir hüküm Ukrayna'nın hurda metale ihracat vergisi uygulama hakkını muhafaza etmesine izin vererek metalürji sektörü için yerli hammadde tedarikini güvence altına alıyor. Eş zamanlı olarak Türkiye, 840 metalürjik ürün hattından 510'unun sıfır tarifeye ve ilave 130 hattın indirimli tarifeye tabi olmasıyla Ukrayna metalleri için pazarını açacak ve diğer tedarikçilere kıyasla Ukrayna'nın rekabet gücünü arttıracaktır.
Tarihsel olarak Ukrayna, Türkiye ile pozitif bir ticaret dengesine sahipti, ancak son yıllarda üretim kapasitesindeki önemli kesintiler ve yeniden inşa ve toparlanma için inşaat malzemeleri ve ekipman ithal etme ihtiyacı nedeniyle bu durum tersine döndü.
Ukrayna Devlet İstatistik Servisi'ne göre, 2024 yılında Türkiye'ye ihracat 2,21 milyar dolar, ithalat ise 4,24 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve ticaret açığı 2,03 milyar dolar olmuştur. 2023 yılına kıyasla ihracat %6,8 oranında azalmıştır.
Bu eğilim 2025'in ilk çeyreğinde de devam etmiş, Ukrayna'nın Türkiye'ye ihracatı 617,73 milyon $'a düşerken (yıllık %14,4 düşüş), ithalat 1,21 milyar $'a yükselmiştir (%22 artış). Bu da 596,73 milyon dolarlık bir ticaret açığı yarattı.
Ukrayna'nın Türkiye'ye ihracatı büyük ölçüde hammadde odaklı olmaya devam ediyor. 2024 yılında tahıllar 745,97 milyon dolar (toplam ihracatın %33,8'i), bitkisel katı ve sıvı yağlar 361,58 milyon dolar (%16,4) ve yağlı tohumlar 262,58 milyon dolar (%11,9) olarak gerçekleşmiştir. Bu üç kategorinin toplamı Ukrayna'nın Türkiye'ye yaptığı toplam ihracatın %62'sinden fazlasını temsil etmektedir.
Buna karşılık, Türkiye'den yapılan ithalat daha fazla çeşitlilik ve daha yüksek katma değerli içerik göstermektedir. 2024'te önde gelen ithalat kalemleri arasında mineral yakıtlar (603,5 milyon dolar, %14,2), demirli metaller (511,8 milyon dolar, %12,1), elektrikli makineler (265,2 milyon dolar, %6,3), makine ve ekipmanlar (226,0 milyon dolar, %5,3) ve kara ulaşım araçları (194,2 milyon dolar, %4,6) yer almaktadır.
Ukrayna metalürji sektörü, Türkiye pazarına genişletilmiş erişimden faydalanmaya devam ediyor. Türkiye'ye demir metalleri ihracatı 2024 yılında 179,68 milyon dolar olarak gerçekleşerek 2023 yılına kıyasla %81,2 artış göstermiştir. Artış eğilimi 2025 yılının ilk çeyreğinde de devam etmiş ve toplam ihracat 33,28 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir (yıllık bazda %112,8 artış). Ancak bu rakam, Ukrayna'nın Türkiye'ye demirli metal ihracatının 1,97 milyar dolar olduğu 2022 öncesi seviyelerin önemli ölçüde altında kalmaktadır.
Bu arada, Türk metal ürünleri ithalatı artmaya devam ederek 2024 yılında 511,8 milyon dolara, 2025 yılının ilk çeyreğinde ise 147,8 milyon dolara ulaşmıştır. Bu durum, özellikle yüksek yerel enerji maliyetleri nedeniyle Ukraynalı üreticiler üzerinde rekabet baskısı yaratmıştır.
Yorumlar
Henüz yorum yapılmadı