Samarco, Brezilyalı Vale ile İngiliz-Avustralyalı BHP’nin ortak girişimi olarak faaliyet gösteriyor. İngiliz mahkemesinin kararıyla birlikte ödenecek tazminat tutarı henüz belirlenmedi. Barajlardan Etkilenenler Hareketi (MAB), kararı “tarihi bir zafer” olarak nitelendirdi ve Brezilya yargısının yıllardır sürüncemede bıraktığı sorumluluk tartışmalarına uluslararası düzeyde netlik getirildiğini vurguladı.
Felaketin geçmişi
5 Kasım 2015’te Minas Gerais eyaletinin Mariana kentinde Samarco’ya ait Fundão barajı çökmüş, milyonlarca metreküp maden atığı çevreye yayılmıştı. Rio Doce Nehri boyunca büyük ekolojik yıkıma neden olan bu olay, yüzlerce topluluğun yaşamını, kültürünü, ekonomik faaliyetlerini ve bölgedeki doğal varlıkları derinden etkiledi. 2025 yılı itibarıyla felaketin üzerinden 10 yıl geçmiş olmasına rağmen tazminat ve sorumluluk süreçleri hâlâ çözüme kavuşturulamamış durumda.
Kararın detayları
İngiliz Yüksek Mahkemesi’nin kararında yer alan başlıca noktalar şöyle:
1) Zamanaşımı engeli uygulanmadı:
Mahkeme, BHP’nin davanın zamanaşımına uğradığı yönündeki savunmasını reddetti. Brezilya’daki ceza soruşturmasının zamanaşımını Eylül 2024’e kadar ertelediği, bazı davacılar için bu sürenin daha da uzun olabileceği belirtildi. Böylece, mağdurların dava hakkının geçerliliğini koruduğu teyit edildi.
2) Brezilya belediyeleri davaya devam edebilecek:
Şu anda 31 Brezilya belediyesi İngiltere’deki davaya taraf. Brezilya Federal Yüksek Mahkemesi (STF), belediyelerin yabancı yargı bölgelerinde dava yürütmesini anayasal açıdan tartışmalı bulsa da, İngiliz mahkemesi belediyelerin süreçte yer alma meşruiyetini kabul etti.
3) Tazminat feragatleri tek tek incelenecek:
Renova Vakfı'nın önceki tazminat programlarına katılan veya Yeni Anlaşma’daki (PID, PIM vb.) yöntemlere dahil olan kişilerin imzaladığı feragatlerin otomatik olarak geçerli sayılmayacağı, her bir uzlaşmanın ayrı ayrı değerlendirileceği bildirildi.
Mahkeme ayrıca tüketici hukukunun bu sözleşmelere uygulanmadığına hükmetti. Bu durum, zamanaşımı ve sözleşme yorumlarına ilişkin Brezilya’daki önceki uygulamalarla çelişiyor.
Tarihi karar, ancak hemen ödeme yok
Karar, BHP’nin hukuki sorumluluğunu uluslararası düzeyde tanıması açısından önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Ancak mahkeme, mağdurlara derhal ödeme yapılacağına dair bir garanti sunmadı. Kararın temyize açık olduğu ve BHP’nin itiraz başvurusunda bulunacağı bildirildi.
Samarco’nun açıklaması
Samarco, İngiliz mahkemesi kararından haberdar olduğunu belirterek bu kararda tazminat tutarı, ödeme tarihi veya acil ödemelere yönelik bir hüküm bulunmadığını vurguladı. Şirket, tüm zararların kanıtlanması gerektiğini söyledi. Ayrıca, Brezilya Federal Yüksek Mahkemesi tarafından 6 Kasım 2024’te onaylanan Yeni Anlaşma’nın geçerli olduğunu ve BHP’nin karara itiraz edeceğini hatırlattı.
Bu karar, dünya madencilik sektöründe çevresel sorumluluk ve uluslararası hukuk uygulamaları açısından emsal teşkil edebilecek nitelikte görülüyor.
Yorumlar
Henüz yorum yapılmadı