Komisyon, karbon kaçağına karşı savunmasız AB üreticilerini korumayı ve küresel ölçekte daha düşük emisyonlu üretimi teşvik etmeyi amaçlayan geçici bir destek mekanizmasını da devreye almayı planlıyor.
Alt kademe ürünlere yönelik kapsam genişlemesi
CBAM hâlihazırda alüminyum, çimento, elektrik ve demir–çelik gibi temel malzemeleri kapsıyor. 2026 itibarıyla ithalatçılar bu ürünlerin gömülü emisyonları için karbon bedeli ödemeye başlayacak ve böylece AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamındaki yerli üretimle adil rekabet koşulları sağlanacak. Ancak Komisyon’a göre bu durum, söz konusu girdileri kullanan nihai ürün üreticileri açısından maliyet baskısı yaratma ve üretimin daha zayıf iklim politikalarına sahip ülkelere kayma riskini beraberinde getiriyor.
Bu riski azaltmak amacıyla Komisyon, CBAM kapsamını makine ve cihazlar dâhil olmak üzere çelik ve alüminyum yoğun yaklaşık 180 alt ürüne genişletmeyi öngörüyor. Bu ürünlerin %94’ü, ağır makinelerde kullanılan ve ortalama %79 oranında çelik ve alüminyum içeriğine sahip endüstriyel ara girdilerden oluşuyor. Metal bağlantı elemanları, silindirler, endüstriyel radyatörler ve döküm makineleri bu gruba girerken; %6’lık daha küçük bir bölüm ise ev eşyalarından oluşuyor.
Ek önleme ve denetim tedbirleri
Komisyon, Çelik ve Metal Eylem Planı kapsamında ve paydaş istişareleri sonucunda belirlenen kaçınma ve suistimal risklerine karşı CBAM uygulamasını daha da sıkılaştırmayı hedefliyor. Bu çerçevede, tüketim öncesi alüminyum ve çelik hurdasının CBAM hesaplamalarına dâhil edilmesi planlanıyor. Böylece hem AB içi üretim hem de ithal ürünler açısından karbon fiyatlandırmasının daha adil hale getirilmesi amaçlanıyor.
Ayrıca CBAM kapsamındaki ürünler için daha güçlü raporlama kuralları, emisyonların yanlış veya eksik bildirilmesini önlemeye yönelik denetimler ve gerektiğinde ülkeye özgü varsayılan değerlerin devreye alınması da öneriler arasında yer alıyor. Komisyon, kanıtlanmış usulsüzlükler karşısında ek bilgi talep edebilecek ve güvenilir olmayan veriler için müdahalede bulunabilecek.
Geçici Karbonsuzlaştırma Fonu
CBAM’in güçlendirilmesine paralel olarak Komisyon, AB’de CBAM kapsamındaki ürünleri üreten firmalar için Geçici Karbonsuzlaştırma Fonu kurulmasını da önerdi. Fonun amacı, karbon kaçağı riski taşıyan sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin üçüncü ülke pazarlarında yaşadığı rekabet gücü kaybını sınırlamak olacak.
Bu mekanizma kapsamında, firmaların karbonsuzlaştırma çabalarını kanıtlamaları şartıyla, AB ETS kapsamında ödedikleri karbon maliyetlerinin bir kısmı geri ödenecek. Finansman, 2026 ve 2027 yıllarında CBAM sertifikası satışlarından elde edilecek gelirlerin %25’i ile üye devlet katkılarından sağlanacak; kalan %75’lik bölüm ise AB öz kaynaklarından karşılanacak.
2026 sonrası takvim
İki yıllık geçiş döneminin ardından CBAM, 1 Ocak 2026 itibarıyla kademeli olarak tam uygulamaya alınacak. Bu süreç, 2034 yılına kadar devam edecek olan AB ETS kapsamındaki ücretsiz tahsisatların aşamalı kaldırılmasıyla paralel ilerleyecek. Komisyon, bu takvimin hem AB sanayisinin rekabet gücünü koruyacağını hem de küresel ölçekte daha düşük karbonlu üretimi teşvik edeceğini vurguluyor
Rapor detayları için tıklayınız...
Comments
No comment yet.