Çabahar Anlaşması İmzalandı

İran'ın güneydoğusundaki Çabahar Limanı'ndan Afganistan ve Orta Asya'ya uzanan, transit taşımacılıkta kullanılacak kara ve demir yolu bağlantısı yatırımlarını içeren "Çabahar Anlaşması" İran, Hindistan ve Afganistan tarafından imzalandı. Başkent Tahran'daki Sadabad sarayında, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani (ortada)?, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani Ahmedzai (sağ) ve Hindistan Başbakanı Narendra Damodardas Modi'nin (sol) katıldığı törenle üç ülke arasında Çabahar Anlaşması imzalandı.İran'ın güneydoğusunda dünyanın en önemli enerji geçiş hatlarından biri olan Umman Denizi kıyısındaki Çabahar Limanı'nın, Hindistan'ın Orta Asya'ya, Afganistan'ın uluslararası sulara açılan kapısı olması planlanıyor.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani?, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani Ahmedzai ve Hindistan Başbakanı Narendra Damodardas Modi'nin Tahran'da Çabahar Limanı'yla ilgili imzalayacakları işbirliği anlaşmasını AA muhabirine değerlendiren İranlı uzmanlar, limanın üç ülke için stratejik öneme sahip olduğu belirtildi.

Son yıllarda Çin ile Hindistan arasındaki rekabetin Umman Denizi kıyısında yer alan limanlar üzerinden belirginleştiğini dile getiren İranlı Uluslararası İlişkiler Uzmanı Pir Muhammed Mollazehi, "Asıl mesele, İran'ın güneydoğusu ile Pakistan'ın güneybatısında Belucistan bölgesindeki Makran sahilinde yer alan Çabahar ve Guvader limanlarıyla ilgilidir." dedi.

Çin-Hindistan rekabeti

Mollazehi, "Çin'in, enerji hattını emniyete almak için Pakistan'ın Guvader Limanı'na gelmesi, Çin ve Pakistan'la ihtilafları bulunan Hindistan'ın Çabahar Limanı'na yönelmesine neden oldu." ifadelerini kullandı.

Çin'in, enerji kaynaklarının hatırı sayılır kısmını temin ettiği Basra Körfezi ve Hürmüz Boğazı'na yakın olmak istediğini dile getiren Mollazehi, "Bu bölgenin güvenliği Çin için son derece önemli. Bu nedenle Guvader’a gelerek Pakistan’la bir anlaşma yaptı. Yatırım yaptı. Anlaşmada önümüzdeki yıllarda askeri deniz üssü kurması da var. Bu durum, Hindistan'ın uzun gelecekteki çıkarlarına zarar veriyor." değerlendirmesinde bulundu.

Kalkınma oranı yüzde 7 olan Hindistan'ın, gaz ve petrol gibi enerji kaynaklarını sağladığı Basra Körfezi’nin güvenliğinden emin olmak istediğini belirten Mollazehi, bu ülkenin bir taraftan Pakistan ve Çin’le rekabet ederken diğer taraftan Afganistan, Orta Asya, Rusya ve Doğu Avrupa’ya uzanan bir taşımacılık hattına sahip olmaya çalıştığını söyledi.

Hindistan'ın bu hedefine ulaşması için en uygun limanın Çabahar limanı olduğunu dile getiren Mollazehi, "Hindistan, uzun dönemde Çabahar’da 20 milyar dolar yatırım yapmayı planlıyor." açıklamasında bulundu.

Mollazehi şöyle devam etti:

"Çinliler, Kaşgar bölgesinden Guvader Limanı’na kadarki taşımacılık hattı için 46 milyar dolar yatırım ön görüyor. Bu güzergahta doğalgaz hattı kurulması da planlanıyor. Hindistan, Çin ve Pakistan işbirliğini ticari olmaktan daha çok askeri, sanayi ve nükleer enerji alanlarını içeren stratejik bir ortaklık olarak değerlendiriyor."

Afganistan'ın uluslararası denize ulaşmak için bir yol aradığını ifade eden Mollazehi, biri Çabahar'dan ülkenin doğusundaki Zahidan kentinden Afganistan'a geçecek ve diğeri Meşhed'in güneyinden Orta Asya'ya ulaşacak iki hatlı demir yolu projesinin olduğunu söyledi.

Mollazehi, "Afganistan'ın tercihleri arasında Karaçi de bulunuyordu. Fakat, Pakistan’la aralarındaki sorunlar nedeniyle Çabahar’ı tercih ettiler. Afganistan’a ulaşan bir demiryolu hattının yapılması planlanıyor. Bu yol Afganistan için ithalat ve ihracat yolu olacak. Bu meyanda İran, Çabahar Limanı etrafında 50 Hektarlık bir alanı Afganlı işadamlarına tahsis etti." şeklinde kaydetti.

Tahran Üniversitesi Uluslararası ilişkiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Behram Emir Ahmediyan, Hindistan ve Afganistan'ın Pakistan'la yaşadığı siyasi sorunlar nedeniyle her iki ülkenin, ticari ve jeostratejik hedeflerine ulaşma konusunda İran ile işbirliği yapma durumunda olduğunu dile getirdi.

İran’ın okyanusa açılan tek limanı olma hasebiyle Çabahar Limanı'nın önemli bir konuma sahip olduğunu dile getiren Ahmediyan, "Çabahar Limanı'nın yük kapasitesinin 80 milyon ton olması planlanıyor. Çabahar’dan Meşhed’e demir yolu ve transit karayolu düşünülüyor. Meşhed'den de Afganistan bağlantısı yapılacak." dedi.

Afganistan-Pakistan gerilimi

Afganistan'ın demir ve karayolu konusunda İran’la işbirliği yapmak istediğini belirten Ahmediyan, "Afganistan'ın Pakistan üzerinden uluslararası sulara inmesi daha kolayken, İran tarafını tercih etmesinin sebebi, Afganistan-Pakistan arasındaki gerilimin bu işbirliğine engel olmasından kaynaklanıyor." şeklinde konuştu.

Ahmediyan, "Hindistan Afganistan’la imzaladığı stratejik ortaklık gereği bu ülkeye karadan ulaşacak yollar arıyor. Hindistan ve Pakistan arasındaki ihtilaflar, Pakistan güzergahını mümkün kılmıyor. Hindistan da en iyi seçenek olan Çabahar Limanı’nı değerlendirmek istiyor." ifadelerini kullandı.

Hindistan Başbakanı Modi’nin bugün başlayan Tahran ziyaretinin son derece önemli olduğunu ifade eden Ahmediyan, "İki ülke arasındaki ilişkiler her zaman iyi olmuştur. Yaptırımlar zamanında bile İran Hindistan’a gaz satmıştır. İran gaz ve petrol kaynaklarına sahip bir ülke. Hindistan'ın da bu enerjiye ihtiyacı var. Ayrıca, Hindistan'da kurulan petrol rafinerilerinin İran petrolü kimyevi muhtevasına uygun tesis edilmiş olmaları bu ülkenin her zaman İran'ın petrol müşterisi olmasına neden olmuştur." diye konuştu.