Avrupa Birliği (AB), karbon sızıntısı riskini önlemeyi amaçlayan Karbon Sınır Ayarlama Mekanizması’nda (CBAM) önemli değişikliklere gitti. 17 Ekim 2025 tarihinde AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanan (AB) 2025/2083 sayılı “CBAM Basitleştirme Tüzüğü”, mevcut (AB) 2023/956 sayılı CBAM Tüzüğü üzerinde değişiklik yaparak işletmelere yönelik idari yükü azaltmayı hedefliyor. Yeni düzenleme 20 Ekim 2025 tarihinde yürürlüğe girdi.
Sadeleştirme adımı, AB Konseyi’nin Kasım 2024’te yaptığı “net, basit ve akıllı düzenlemeler” çağrısının ardından geldi. Avrupa Komisyonu’nun 26 Şubat 2025’te sunduğu teklif, Haziran ayında Avrupa Parlamentosu ve Konsey arasında siyasi mutabakata varılarak kabul edildi. CBAM halen geçiş döneminde bulunurken, sistemin tam uygulaması 1 Ocak 2026 itibarıyla başlayacak.
50 ton altı ithalat muaf olacak
Yeni düzenlemeye göre, CBAM kapsamındaki ürünlerin ithalatında gönderi başına 150 avroluk muafiyet kaldırıldı. Bunun yerine yıllık 50 tonluk tek kütle bazlı eşik getirildi. Bir takvim yılı içinde bu eşiğin altında CBAM kapsamındaki ürün ithal eden işletmeler, raporlama ve sertifika yükümlülüklerinden muaf tutulacak.
Eşik aşıldığında ise tüm ithalat, muafiyet kapsamında olanlar dahil CBAM’a tabi olacak. Uygulama demir-çelik, alüminyum, gübre ve çimento sektörlerini kapsarken, elektrik ve hidrojen ithalatı bu kapsam dışında kalacak.
Komisyon, ithal edilen CBAM mallarındaki gömülü emisyonların en az yüzde 99’unun düzenleme kapsamına girmesini sağlamak amacıyla eşik değerini her yıl gözden geçirecek.
Eşiği aşan ithalatçılara beyan zorunluluğu
Yeni sistemde ithalatın yapay olarak bölünmesi engellenecek. Eşiği aşan ve yetkili CBAM beyan sahibi olmayan ithalatçılar, ton başına 300 ila 500 avro arasında ceza ödeyecek. Cezanın ödenmesi, ilgili dönemdeki beyan yükümlülüğünü ortadan kaldıracak.
Eşiği aşması beklenen firmaların 31 Mart 2026’ya kadar yetkili CBAM beyan sahibi statüsü için başvuru yapması gerekecek. Bu süre içinde başvurular sonuçlanana kadar ithalata geçici olarak izin verilecek.
Sertifika ve beyan süreçlerinde esneklik
CBAM beyannamesinin her yıl 30 Eylül’e kadar sunulması zorunlu olacak. Beyan; ithalat miktarlarını, gömülü emisyonları ve üçüncü ülkelerde ödenen karbon fiyatlarına ilişkin bilgileri içerecek.
Ayrıca ithalatçıların elinde bulundurması gereken sertifika oranı, emisyonların yüzde 80’inden yüzde 50’sine düşürüldü. CBAM sertifikalarının satışı, 2026’da ithal edilen ürünler için 1 Şubat 2027’de başlayacak ve fiyat, 2026 yılı AB ETS izinlerinin üç aylık ortalamasına göre belirlenecek.
Üçüncü ülke karbon ödemeleri indirime konu olacak
Yeni düzenleme kapsamında yetkili beyan sahipleri, üçüncü ülkelerde ödenen karbon bedellerini sertifika indirimi olarak yansıtabilecek. Avrupa Komisyonu, 2027’den itibaren karbon fiyatlandırma sistemine sahip ülkeler için varsayılan fiyatları belirleyerek CBAM sisteminde yayımlayacak.
Ceza tutarı 100 avro olarak belirlendi
CBAM’a uyulmaması durumunda uygulanacak ceza tutarı, AB Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) ile uyumlu hale getirilerek ton başına 100 avro olarak belirlendi. Küçük hatalar için indirim uygulanabilecek.
Diğer taraftan, kalsine edilmemiş kaolinik killer CBAM kapsamı dışına alınırken, elektrik sektöründe yalnızca doğrudan emisyonlar dikkate alınacak. Doğrulayıcı kuruluşların 1 Eylül 2026’ya kadar CBAM siciline kayıt yaptırması gerekecek.
Kapsam genişlemesi yolda
Komisyon, yılın son çeyreğinde CBAM kapsamının alt akış ürünlerine genişletilmesi ve üçüncü ülkelerde ödenen karbon fiyatlarının düşülmesine yönelik yeni teklifleri sunmayı planlıyor. Ayrıca CBAM Yönetmeliği’nin 30. maddesi uyarınca, 2025 yılı sonuna kadar CBAM kapsamının organik kimyasallar, polimerler ve ulaştırma hizmetleri gibi sektörlere genişletilmesine ilişkin bir rapor yayımlanacak.
Yeni CBAM Basitleştirme Tüzüğü, AB’nin yeşil dönüşüm hedeflerini korurken işletmelerin yükünü hafifletmeyi amaçlıyor. Sadeleştirilen süreçlerle birlikte CBAM uygulamasının, 2026 itibarıyla daha net, erişilebilir ve etkin bir yapıya kavuşması bekleniyor.
Yorumlar
Henüz yorum yapılmadı