Rusya’da 2025 yılında inşaat sektöründen beklenen yaz dönemi canlanması gerçekleşmedi. Tarihsel olarak temmuz ve ağustos ayları çelik tüketiminin zirve yaptığı dönemlerdir, ancak bu yıl talep keskin bir şekilde düştü. Mevsimsellikten arındırılmış verilerde bile temmuz ayı tüketimi hem yıllık hem de aylık bazda geriledi.
Bunun başlıca nedeni yüksek politika faizidir. Yükselen borçlanma maliyetleri yatırımları sınırlandırıyor, inşaatı yavaşlatıyor ve mevsimsel talebi fiilen ortadan kaldırıyor. Sonuç olarak, yurt içi çelik tüketiminin bu yıl %10’dan fazla düşerek yaklaşık 39–40 milyon ton seviyesine gerilemesi bekleniyor. Üretimin de daralacağı, hatta 70 milyon tonun altına inebileceği öngörülüyor.
Aynı zamanda, yaptırımlar ve lojistik engeller ihracat fırsatlarını azalttı. 2022 öncesinde Rusya ürettiği çeliğin yaklaşık %60’ını yurt içinde tüketiyor, kalanını ise ihraç ediyordu. İhracatın kısıtlanması ve iç talebin daralmasıyla birlikte aşırı kapasite ciddi bir sorun haline geldi. Fazlalığın 8–10 milyon ton civarında olduğu, bunun büyük kısmının zayıf yerel tüketimden kaynaklandığı tahmin ediliyor.
Rus üreticiler için hayatta kalmanın anahtarı düşük üretim maliyetleridir. Neyse ki, birçok yerli tesis hammadde ve enerji alanındaki dikey entegrasyon sayesinde hâlâ dünya genelinde en verimli üreticiler arasında yer alıyor. Bu da daralmaya rağmen üretimi sürdürmelerine imkân tanıyor, ancak faiz oranlarında ciddi bir düşüş olmadıkça 2026’dan önce toparlanma beklenmiyor.
Küresel Piyasa: Çin’de Aşırı Üretim ve Ticaret Engelleri
Küresel ölçekte çelik piyasası arz fazlası ve artan korumacılıktan olumsuz etkileniyor. ABD, 2025 ortasında ithalat vergilerini artırdı, Avrupa da yüksek ticaret engellerini koruyor. Bu durum, bu bölgelerdeki yerel fiyatların dünya ortalamalarının çok üzerinde kalmasına yol açıyor. ABD’de sıcak haddelenmiş sac fiyatları kısa ton başına yaklaşık 1.000 dolar seviyesinde, Avrupa’da ise ton başına 700–740 dolar aralığında işlem görüyor. Buna karşın, Rusya ihracat fiyatları Karadeniz FOB bazında yaklaşık 460 dolar seviyesinde, Çin menşeli ürünler ise daha da düşük.
Çin merkezi faktör olmaya devam ediyor. Dünyadaki çeliğin yarısından fazlasını üreten ülke, her yıl 100 milyon tondan fazla ihracat yapmayı sürdürüyor. Yurt içi inşaatın yavaşlamasıyla birlikte Çinli üreticiler dış pazarlara daha fazla yöneliyor. 2025 yılı ihracatının 115–120 milyon ton seviyesine ulaşması, Almanya’nın toplam üretiminin üç katına çıkması bekleniyor. Bu yoğun arz, küresel fiyatları baskı altına alıyor ve özellikle ticaret engellerinin daha az olduğu gelişmekte olan ülkelerde rekabeti sertleştiriyor.
Uluslararası tahminlere göre, küresel çelik üretim kapasitesindeki fazlalık şimdiden 560 milyon tonu aştı ve 2027’ye kadar 721 milyon tona çıkabilir — bu da dünya talebinin yaklaşık %30’una denk geliyor. Çin’in yanı sıra Hindistan, İran ve Türkiye gibi ülkeler de agresif ihracatlarıyla bu fazlalığa önemli ölçüde katkıda bulunuyor.
Tüm zorluklara rağmen bazı alanlar talebi desteklemeye devam ediyor. Yenilenebilir enerji projeleri —özellikle rüzgâr, güneş ve elektrikli araçlar— özel çelik türlerine ihtiyaç duyuyor. Su ve lojistik altyapısına yönelik büyük çaplı borular da fırsatlar sunuyor. Öte yandan Hindistan, Vietnam ve Brezilya’daki inşaat ve altyapı yatırımları bölgesel talebi canlı tutuyor.
Buna rağmen küresel dengeler kırılgan. Asya ve Orta Doğu’daki altyapı programlarının etkisiyle, Çin’in ucuz ihracatının kademeli olarak azalması ve hidrojen metalurjisi ile yeşil çelik projelerinin ortaya çıkması sayesinde toparlanmanın 2025 sonuna doğru veya 2026 başında başlaması mümkün görünüyor. Sürdürülebilir toparlanma için öngörülen fiyat aralığı ton başına 600–650 dolar olup, bu seviye makul kârlılık ve yatırımın geri dönmesi için yeterli kabul ediliyor.
Comments
No comment yet.